Explosief drukwerk is het gevolg van een al meer dan 30 jaar durende verzamelwoede van grafisch vormgeefster Lies Ros: vuurwerkverpakkingen! Rond oud en nieuw schuwt ze de straat omdat ze ronduit bang is voor vuurwerk, vooral voor rotjes en andere knallers. Maar in de eerste dagen van elk nieuw jaar, ook in 2010 zal dat zo zijn, loopt Lies met haar neus over de grond door Amsterdam en raapt de beschadigde, doorweekte maar grafisch vaak onweerstaanbare vuurwerkverpakkingen van de straat. Thuis worden ze liefdevol platgestreken en te drogen gelegd. In 2006 werd in de Typogallery van Ewald Spieker, naar eigen zeggen ‘typograaf’ en ‘letterheer’, in Amsterdam een expositie met uitgave gewijd aan Lies’ verzameling.Explosief drukwerk staat echter ver af van een ‘boek bij de tentoonstelling’, het is een kunstwerk op zich met een eigen verhaal.
Vuurwerk is een vorm van geweld voor een feestelijke gelegenheid en dietweeslachtigheid komt in de verpakkingen sterk tot uiting: de titels en illustraties bewegen tussen roze opgewekt en morbide donker. Voor Lies Ros en Ewald Spieker is deze ambiguïteit de inspiratiebron geweest voor hun verhaal. Met geen andere middelen dan beeld en vormgeving, wordt van niet minder verhaald dan de Apocalyps. De enige taal bestaat uit een eindeloze alfabetische reeks van vuurwerkbenamingen die het eerste kleurige schutblad vult en via een lint van dunne bovenmarges doorloopt naar het achterste schutblad en dat weer geheel uitvult. Binnen die omsluiting is het boek door middel van drie rode, een zwart en een lichtblauw tussenvel verder in ‘hoofdstukken’ verdeeld van ieder twee tot vijf dubbelvellen.
In de eerste sectie zien we de paradijselijke wereld van Smiling plum blossoms in een pandafauna en roze bloemenflora. Dan arriveert de mens, er wordt gezongen en gebouwd in het licht van Flash lighthouse en Happy lamp en misschien ook gewerkt onder de Silver Mine Fountain, grafisch een van de mooiste platen. Daarna verandert de sfeer door de dreiging van gevleugelde monsters en de eerste wapens; de tijd van de Widow maker. In het derde deel is het plotseling een en al bommen en raketten, naast de Bindu Atom Bomb huilt een schattig meisje hete tranen. Het zwarte tussenvel markeert de ondergang van het vrolijke gekleurde paradijs in een gruwelijke wereld van platgeslagen, grofkorrelig gefotografeerde en van hun verpakkingen ontdane hulzen. De aarde is woest en leeg geworden. Maar na het lichtblauwe tussenvel gloort hoop. Op een prachtig dubbelblad herrijst de feniks uit haar as, met als laatste waarschuwing: ‘Light fuse and get away’.
De oplage van 50 exemplaren (dit exemplaar is nummer 15) heeft de makers tot keuzes gedwongen. Alles is digitaal in full colour gedrukt en zowel omslag als binnenwerk bestaat uit vellen A3 die door ontwerpster en letterheer zelf tot dubbele A4’s zijn gevouwen en licht bijgesneden tot 20 x 28,8 cm. De dichte kant steekt naar voren en de losse kanten eindigen in de rug. Deze methode is bekend van de zogenaamde Japanse bindwijze (overigens zijn er meer links op internet) waarbij de rug met een kleurige draad zo wordt genaaid dat een zichtbaar patroon ontstaat op voor- en achterplat. Dat was echter te kostbaar in tijd en geld bij deze oplage en de rug is nu simpel verlijmd.
Het colofon vermeld dat het Explosief drukwerk een uitgave is van Blauwdruk Amsterdam. Die naam blijkt ontleend te zijn aan één eerdere kleine uitgave van een aantal korte teksten, eigenhandig in blauw op de handpers gedrukte teksten. Daar is het voorlopig bij gebleven. Daarnaast attendeert het colofon de lezer erop dat Explosief drukwerk slechts ‘Een verzameling [is] uit de verzamelingen van Lies Ros’. Behalve ander drukwerk zoals affiches en Japanse verpakkingsmaterialen of zelfgemaakte foto’s vanobjets trouvés, verzamelt ze ook opgezette beesten. Een verstofte kraai kijkt al jaren vanaf de kast somber en wantrouwig uit op de werktafel waaraan Lies nieuwe plannen vorm krijgen.
Een van de aardige verrassingen is dat je als koper van het boek (voor € 85 incl. btw nog enkele exemplaren bij Ewald Spieker te koop) een van de originelen uit de verzameling van Lies Ros erbij krijgt. Met naar haar zeggen nog tien vuilniszakken aan vuurwerkmateriaal op zolder is dat geen al te grote aanslag op de voorraad. En bovendien: het is bijna 31 december en dan kan Lies weer de straat op, al vindt ze de verpakkingen steeds lelijker worden.
Ik maak al drukwerk met Lies Ros vanaf de jaren tachtig, toen ze lid was van de ontwerpgroep Wild Plakken. Kijk voor een paar voorbeelden van onze samenwerking op de Publicatiespagina van deze site. In 1993 verscheen de catalogus Beeld tegen Beeld, bij de gelijknamige tentoonstelling over het werk van Wild Plakken. Die geeft een goed beeld van haar manier van werken. In De wereld moest anders. Grafisch ontwerpen en idealisme, Sandberg uitgave nr. 18 van het Sandberg Instituut, komt haar denken over grafische vormgeving op verschillende plaatsen aan de orde, met name op pp. 181-193. Lies maakte ook het logo voor de site van Bijzonderboek.nl.